2017 Том 9 №1

Механизм осуществления внешней политики современной Польши: политико-правовой анализ

DOI

https://doi.org/10.5922/2074-9848-2017-1-3

Страницы

44-59

Аннотация

Посредством анализа политико-право­вой базы внешней политики совре­менной Польши определяется специфика внешне­политического механизма Респуб­лики. Уде­ля­ется особое внимание полномо­чиям в сфе­ре внешней политики прави­тельства и министра иностранных дел в частности, внешнеполитической роли пре­зидента, а также порядку выработки внешнеполити­че­ской стратегии Польши. Отдельно рас­смат­ривается роль органов местного са­мо­управления в процессе реа­лизации внеш­неполитического курса РП.
Показывается специфика внешнеполи­ти­ческого механизма Польши, в частно­сти указывается на его потенциальную неста­бильность в связи с многоуровневостью порядка принятия решений, а также недо­статочно конкретным разграничением в Конституции Республики полномочий в об­ла­сти внешней политики между прави­тель­ством и президентом, что, в свою оче­редь, создает поле для политических конф­ликтов между двумя институтами го­сударственной власти. Отмечается, что эффективность функционирования внеш­неполитического механизма Польши на­прямую зависит от характера взаимо­от­ношений правительства и президента стра­ны и требует постоянного достиже­ния консенсуса по ключевым вопросам, ка­са­ющимся внешней политики. Выявляется зна­чимое влияние внутриполитической конъ­юнктуры на действие механизма внеш­ней политики Польши и, как след­ст­вие, на спе­цифику поведения Республики в междуна­родных отношениях.

Abstract

This article describes the features of Poland’s foreign policy. Special attention is paid to the foreign policy mandate of the president, government, and minister of foreign affairs and the procedure for devising Poland’s foreign policy strategy. An­other focus is the contribution of local government to Poland’s foreign policy. The author describes the features of Poland’s foreign policy mechanism and emphasises its potential instability associated with a multi-tier decision-making pro­cedure and blurred boundaries between foreign policy mandates conferred by the Constitution upon the government and president. The latter creates a potential for institutional conflict. It is stressed that the efficiency of Poland’s foreign policy mechanism is strongly affected by the relations between the government and the president and requires consensus on all major foreign policy issues. The author em­phasises the effect of the domestic policy situation on Polish foreign policy mecha­nism and, as a result, the Republic’s stance in the international arena.

Список литературы

1. Внешняя политика: вопросы теории и практики : матер. науч. семинара. М., 2009.

2. Тарасов И. Н. Политические институты и практики посткоммунизма в Центрально-Восточной Европе. Саратов, 2009.

3. Allison G. Essence of decision: explaining the Cuban missile crisis. Boston, 1971.

4. Bieleń S. Deficyt realizmu w polskiej polityce zagranicznej. Stosunki Międ­zy­narodowe // International Relations.2008. T. 38, № 3—4. S. 9—29.

5. Garlicki L. Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu. Warszawa, 2004.

6. Grodzki R. Polska polityka zagraniczna w XX i XXI wieku. Główne kierunki — fakty — ludzie — wydarzenia. Zakrzewo, 2009.

7. Grzybowski M. Role ustrojowe Prezydenta RP w kontekście członkostwa w Unii Europejskiej. PiP, 2004. Z. 7.

8. Kaczyński M. P. Polska polityka zagraniczna z latach 2005—2007: co po kon­sensie? Warszawa, 2008.

9. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Dz. U. 2009. № 114. Poz. 946.

10. Lech Kaczyński kontra Donald Tusk. URL: http://wpolityce.pl/polityka/154481-lech-kaczynski-kontra-donald-tusk-konflikt-rosyjsko-gruzinski-ujawnil-roznice-w-ocenie-sposobu-prowadzenia-polityki-wobec-rosji-miedzy-rzadem-i-prezydentem (дата обращения: 20.08.2016).

11. Łoś-Nowak T. Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej: wyzwania i zagrożenia fazy transformacji ustrojowej, (w:) Polityka w Polsce w latach 90. Wyb­ra­ne problemy, pod red. A. Antoszewskiego i R. Herbuta. Wrocław, 1998.

12. Mażewski L. Prowadzenie polityki zagranicznej w Rzeczypospolitej Pol­skiej. RPEiS, 2009. Z. 3.

13. Pismo Marszałka Struka ws. małego ruchu granicznego. URL: http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-grani cznego,10484418/ (дата обращения: 20.08.2016).

14. Pomianowski J. Priorytety polskiej polityki zagranicznej a aktywność międ­zynarodowa samorządów. URL: https://www.umww.pl/attachments/article/38240/SOKWMS_1_publikacja.pdf (дата обращения: 20.08.2016).

15. Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2009 r. sygn. akt Kpt 2/08, M. P. 2009. № 32—1748. Poz. 478.

16. Prezydent Andrzej Duda buduje «Międzymorze» — Polska ma szansę być potęgą. URL: https://thehumanitypress.wordpress.com/2015/11/05/prezydent-andrzej-duda-buduje-miedzymorze-polska-ma-szanse-byc-potega/ (дата обращения: 20.08.2016).

17. Prezydent Duda zawetował ustawę o ratyfikacji tzw. poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto. URL: http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1536921,Prezydent-Duda-zawetowal-ustawe-o-ratyfikacji-tzw-poprawki-dauhanskiej-do-Protokolu-z-Kioto  (дата обращения: 20.08.2016).

18. Sejm przyjął uchwałę o Wołyniu ze stwierdzeniem o ludobójstwie. URL: http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1646377,Sejm-przyjal-uchwale-o-Wolyniu-ze-stwierdzeniem-o-ludobojstwie (дата обращения: 20.08.2016).

19. Spór kompetencyjny między premierem a prezydentem w Trybunale. URL: http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/167596,spor_kompetencyjny_miedzy_premierem_a_prezydentem_w_tr­ybunale.html (дата обращения: 20.08.2016).

20. Spór premiera i prezydenta o szczyt UE. URL: http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/270698,1,spor-premiera-i-prezydenta-o-szczyt-ue.read (дата об­ращения: 20.08.2016).

21. Stanowisko Konwentu Marszałków Województw RP w sprawie współdzia­łania administracji rządowej oraz województw w zakresie inicjatyw współpracy mię­dzynarodowej z dnia 17 kwietnia 2012 r. URL: http://zwrp.pl/pl/o-zwrp/organy/konwent-marszalkow-wojewodztw-rp-rada-programowa/stanowiska/9004-stanowisko-konwentu-marszakw-wojewdztw-rp-acut-nowa-wie645.html (дата обращения: 20.08.2016).

22. Stemplowski R. Kształtowanie polskiej polityki zagranicznej. Wstęp do ana­lizy. Warszawa, 2004.

23. Stemplowski R. O konstytucyjnym pojęciu prowadzenia polityki // Przegląd Sejmowy. 2007. № 4(81). S. 229—253.

24. Swianiewicz P. Kontakty międzynarodowe samorządów // Samorząd teryto­rialny, 2005. № 10. S. 7—27.

25. Szmigiel K. Regionalne po co i z kim? Relacje międzynarodowe samo­rządów województw. Warszawa, 2009.

26. Ustawa z dnia 15 września 2000 r. o zasadach przystępowania jednostek samorządu terytorialnego do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych, Dz. U. 2000. № 91. Poz. 1009.

27. Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej, Dz. U. 1997. № 141. Poz. 943.

28. Ustawa z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, Dz. U. 2016.0.486.

29. Uwarunkowania i kierunki polskiej polityki zagranicznej w pierwszej dek­adzie XXI wieku / pod red. Wolański M. S. Wrocław, 2004.

30. Wizyta prezydenta Polski na Ukrainie. URL: http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu-panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.html?ticaid=117a74 (дата обращения: 20.08.2016).

31. Zarządzenie nr 5 Ministra Spraw Zagranicznych z dnia 25 marca 2013 r. w sprawie nadania regulaminu organizacyjnego Ministerstwu Spraw Zagranicznych, Dz. Urz. Min. Spraw Zagr. z 2013 r. poz. 4, z późn. zm.

32. Zięba R. Uwarunkowania polityki zagranicznej Polski na początku drugiej dekady XXI wieku. Stosunki Międzynarodowe // International Relations. 2011. T. 43, № 1—2. S. 9—37.

Reference

<p> 1. Tsygankov, P. A. (ed.) 2009, <i>Vneshnjaja politika: voprosy teorii i praktiki. Materialy nauchnogo seminara</i> [Foreign policy: Theory and practice. Seminar mate­rials, Serija: «Nauchnye seminary», «Kruglye stoly», «Diskussii», Vol. VIII. (In Russ.) </p> <p> 2. Tarasov, I. N. 2009, <i>Politicheskie instituty i praktiki postkommunizma v Cen­tral'no-Vostochnoj Evrope</i> [Political institutions and practice of post-communism in Central-Eastern Europe], Saratov. (In Russ.) </p> <p> 3. Allison, G. 1971, <i>Essence of decision: explaining the Cuban missile crisis</i>, Bos­ton, Little Brown. </p> <p> 4. Bieleń, S. 2008, Deficyt realizmu w polskiej polityce zagranicznej, <i>Stosunki Międzynarodowe, International Relations</i>, Warszawa. Vol. 38, no. 3—4, p. 9—29. </p> <p> 5. Garlicki, L. 2004, <i>Polskie prawo konstytucyjne</i>. Zarys wykładu, Warszawa. </p> <p> 6. Grodzki, R. 2009, <i>Polska polityka zagraniczna w XX i XXI wieku. Główne kierunki — fakty — ludzie — wydarzenia</i> [Poland’s foreign policy in the 20th and 21st century. The main directions — facts — people — events], Zakrzewo. </p> <p> 7. Grzybowski, M. 2004, <i>Role ustrojowe Prezydenta RP w kontekście członko­stwa w Unii Europejskiej</i> [Constitutional roles of President of Poland in the context of membership in European Union], PiP, p. 7. </p> <p> 8. Kaczyński, M. P. 2008, <i>Polska polityka zagraniczna z latach 2005—2007: co po konsensie? </i>[Poland’s foreign policy in 2005—2007, what is after the consen­sus?], Warszawa, Instytut Spraw Publicznych. </p> <p> 9.   <i>Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.</i> [The Consti­tution of the Republic of Poland of 2 April 1997], Dz. U. 2009r. nr 114 poz. 946. </p> <p> 10. Dudek, A. 2013, Lech Kaczyński kontra Donald Tusk, <i>Wpolityce.pl</i>, avail­able at: <a href="http://wpolityce.pl/polityka/154481-lech-kaczynski-kontra-donald-tusk-konflikt-rosyjsko-gruzinski-ujawnil-roznice-w-ocenie-sposobu-prowadzenia-polityki-wo­bec- rosji-miedzy-rzadem-i-prezydentem">http://wpolityce.pl/polityka/154481-lech-kaczynski-kontra-donald-tusk-konflikt-</a><a href="http://wpolityce.pl/polityka/154481-lech-kaczynski-kontra-donald-tusk-konflikt-rosyjsko-gruzinski-ujawnil-roznice-w-ocenie-sposobu-prowadzenia-polityki-wo­bec- rosji-miedzy-rzadem-i-prezydentem">rosyjsko-gruzinski-ujawnil-roznice-w-ocenie-sposobu-prowadzenia-polityki-wo­bec- rosji-miedzy-rzadem-i-prezydentem</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 11. Łoś-Nowak, T. 1998, Polityka zagraniczna Rzeczypospolitej Polskiej: wyz­wa­nia i zagrożenia fazy transformacji ustrojow. In: Antoszewski, A., Herbut, R. (eds.) <i>Polityka w Polsce w latach 90. Wybrane problem</i>y, Wrocław, Wydawnictwo Uni­wersytetu Wrocławskiego. </p> <p> 12. Mażewski, L. 2009, <i>Prowadzenie polityki zagranicznej w Rzeczypospolitej Polskiej </i>[Conducting foreign policy in the Republic of Poland], RPEiS, p. 3. </p> <p> 13. Pismo Marszałka Struka ws. małego ruchu granicznego [The letter of Mar­shal Struk about local border traffic], 2016, <i>Dziennik Bałtycki</i>, available at: <a href="http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-granicznego,10484418/">http://</a><a href="http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-"></a><a href="http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-granicznego,10484418/">www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-</a><a href="http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-granicznego,10484418/"></a><a href="http://www.dziennikbaltycki.pl/aktualnosci/a/pismo-marszalka-struka-ws-malego-ruchu-granicznego,10484418/">granicznego,10484418/</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 14. Pomianowski, J. 2012, Priorytety polskiej polityki zagranicznej a aktywn­ość międzynarodowa samorządów [Priorities of Poland's foreign policy and interna­tional activity of local governments.], <i>Współpraca międzynarodowa samorządów spółpraca międzynarodowa samorządów a priorytety polskiej polityki zagranicznej, Materiały pokonferencyjne, Pierwsze posiedzenie w Poznaniu</i>, 15 listopada 2012 r. ierwsze posiedzenie w Poznaniu, 15 listopada 2012 r., p. 8—11, available at: <a href="https://www.umww.pl/attachments/article/38240/SOKWMS_1_publikacja.pdf">https://www.umww.pl/attachments/article/38240/SOKWMS_1_publikacja.pdf</a> (ac­ces­sed 20 August 2016). </p> <p> 15. <i>Postanowienie Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2009 r. sygn. akt Kpt 2/08 </i>[The decision of the Constitutional Court dated 20 May 2009 ref. No. 2/08], M. P. 2009 nr 32—1748 — poz. 478. </p> <p> 16. <i>Prezydent Andrzej Duda buduje «Międzymorze» — Polska ma szansę być potęgą,</i> 2015, [President Andrzej Duda builds «Intermarium» — Poland has a chance to be a power], available at: <a href="https://thehumanitypress.wordpress.com/2015/11/05/prezydent-andrzej-duda-buduje-miedzymorze-polska-ma-szanse-byc-potega/">https://thehumanitypress.wordpress.com/2015/</a><a href="https://thehumanitypress.wordpress.com/2015/11/05/prezydent-andrzej-duda-buduje-miedzymorze-polska-ma-szanse-byc-potega/">11/05/prezydent-andrzej-duda-buduje-miedzymorze-polska-ma-szanse-byc-potega/</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 17. Prezydent Duda zawetował ustawę o ratyfikacji tzw. poprawki dauhańskiej do Protokołu z Kioto [President Duda vetoes the Doha amendment to the Kyoto pro­tocol], 2015, <i>PolskieRadio.pl,</i> available at: <a href="http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1536921,Prezydent-Duda-zawetowal-ustawe-o-ratyfikacji-tzw-poprawki- dauhanskiej-do-Protokolu-z-Kioto">http://www.polskieradio.pl/42/273/</a><a href="http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1536921,Prezydent-Duda-zawetowal-ustawe-o-ratyfikacji-tzw-poprawki- dauhanskiej-do-Protokolu-z-Kioto">Artykul/1536921,Prezydent-Duda-zawetowal-ustawe-o-ratyfikacji-tzw-poprawki-</a><br> <a href="http://www.polskieradio.pl/42/273/Artykul/1536921,Prezydent-Duda-zawetowal-ustawe-o-ratyfikacji-tzw-poprawki- dauhanskiej-do-Protokolu-z-Kioto"> dauhanskiej-do-Protokolu-z-Kioto</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 18. Sejm przyjął uchwałę o Wołyniu ze stwierdzeniem o ludobójstwie [Parlia­ment adopted a resolution on Volyn with the statement about the genocide], 2016, <i>PolskieRadio.pl,</i> available at: <a href="http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1646377,Sejm-przyjal-uchwale-o-Wolyniu-ze-stwierdzeniem-o-ludobojstwie">http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1646377,Sejm-</a><a href="http://www.polskieradio.pl/5/3/Artykul/1646377,Sejm-przyjal-uchwale-o-Wolyniu-ze-stwierdzeniem-o-ludobojstwie">przyjal-uchwale-o-Wolyniu-ze-stwierdzeniem-o-ludobojstwie</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 19. Żaczkiewicz, K. 2009, Spór kompetencyjny między premierem a prezy­dentem w Trybunale [The powers dispute between the prime minister and president in Trybunale], <i>Gazetaprawna.pl,</i> available at: <a href="http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/"></a><a href="http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/167596,spor_kompetencyjny_miedzy_premierem_a_prezydentem_w_tr­ybunale.html">http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/</a><a href="http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/167596,spor_kompetencyjny_miedzy_premierem_a_prezydentem_w_tr­ybunale.html"></a><a href="http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/167596,spor_kompetencyjny_miedzy_premierem_a_prezydentem_w_tr­ybunale.html">167596,spor_kompetencyjny_miedzy_premierem_a_prezydentem_w_tr­ybunale.html</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 20. Zagner, A. 2008, Spór premiera i prezydenta o szczyt UE [The dispute be­tween the prime minister and the president over the EU summit], <i>Polityka</i>, available at: <a href="http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/270698,1,spor-premiera-i-prezydenta-o-">http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kraj/270698,1,spor-premiera-i-prezydenta-o-</a> szczyt-ue.read (accessed 20 August 2016). </p> <p> 21. The position of the Convent of Marshals of Poland on cooperation of gov­ernment and the voivodships in the initiatives of international cooperation on 17 April 2012, 2012, <i>Związek Województw Rzeczypospolitej Polskiej, </i>available at: <a href="http://zwrp.pl/pl/o-zwrp/organy/konwent-marszalkow-wojewodztw-rp-rada-programowa/ stanowiska/9004-stanowisko-konwentu-marszakw-wojewdztw-rp-acut-nowa-wie645.html ">http://zwrp.pl/pl/o-zwrp/organy/konwent-marszalkow-wojewodztw-rp-rada-programowa/ stanowiska/9004-stanowisko-konwentu-marszakw-wojewdztw-rp-acut-nowa-wie645.</a><a href="http://zwrp.pl/pl/o-zwrp/organy/konwent-marszalkow-wojewodztw-rp-rada-programowa/ stanowiska/9004-stanowisko-konwentu-marszakw-wojewdztw-rp-acut-nowa-wie645.html ">html </a>(accessed 20 August 2016). </p> <p> 22. Stemplowski, R. 2004, <i>Kształtowanie polskiej polityki zagranicznej. Wstęp do analizy</i> [Formation of Poland’s foreign policy. Introduction to the analysis]. War­szawa. </p> <p> 23. Stemplowski, R. 2007, Constitutional concept of pursuing a policy, <i>Prze­gląd Sejmowy</i>, no. 4(81). </p> <p> 24. Swianiewicz, P. 2005, International contacts of local governments, <i>Samo­rząd terytorialny</i>, no. 10. </p> <p> 25. Szmigiel, K. 2009, <i>Regionalne po co i z kim? Relacje międzynarodowe sa­mor­ządów województw</i> [Why regional cooperation and with whom? International relations of regional authorities], Warszawa, Geoprofit. </p> <p> 26. The Act of 15 September 2000 on the principles of joining the local gov­ern­ment units to international associations of local and regional authorities, 2000, <i>Dz. U.</i>, no. 91, poz. 1009. </p> <p> 27. The Act of 4 September 1997 on activity of government administration, 1997, Dz. U., no. 141, poz. 943. </p> <p> 28. The Act of June 5, 1998 on local governments, 2016, <i>Dz. U</i>., 2016.0.486. </p> <p> 29. Wolański, M. S. (ed.) 2004, <i>Uwarunkowania i kierunki polskiej polityki zagranicznej w pierwszej dekadzie XXI wieku</i> [Conditions and directions of Polish foreign policy in the first decade of the 21st century], Wrocław. </p> <p> 30. Górzyński, O. 2016, The visit of Poland’s President to Ukraine, <i>Wiado­mosci</i>, available at: <a href="http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-"></a><a href="http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu- panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.html?ticaid=117a74">http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-</a><a href="http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu- panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.html?ticaid=117a74"></a><a href="http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu- panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.html?ticaid=117a74">Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu- panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.</a><a href="http://wiadomosci.wp.pl/kat,1025897,title,Wizyta-prezydenta-Polski-na-Ukrainie-Duda-przedstawil-ambitna-wizje-geopolityki-chce-silnego-paktu- panstw-Trojmorza,wid,18478600,wiadomosc.html?ticaid=117a74">html?ticaid=117a74</a> (accessed 20 August 2016). </p> <p> 31. Ordinance No. 5 of the Minister of Foreign Affairs of 25 March 2013 on the granting of the organizational regulations for the Ministry of Foreign Affairs, 2013,<i> Dz. Urz. Min. Spraw Zagr,</i> 2013, poz. 4. </p> <p> 32. Zięba, R. 2011, Determinants of the Poland's foreign policy at the begin­ning of the second decade of the 21st century, <i>Stosunki Międzynarodowe — Interna­tional Relations</i>, Vol. 43, no. 1—2, p. 9—37. </p>