Гуманитарные и общественные науки

2023 Выпуск №4

Назад к списку Скачать статью

Январское восстание в воззрениях варшавских позитивистов

DOI
10.5922/sikbfu-2023-4-4
Страницы / Pages
42-49

Аннотация

Предпринята попытка определить воззрения варшавских позитивистов на Январское восстание. Автор обращается к литературным сочинениям, письмам и воспоминаниям представителей варшавского позитивизма и приходит к выводу, что подавление восстания 1863—1864 гг. во многом способствовало формированию идеологии данного философского течения. Позитивисты открыто осуждали польское освободительное движение, полагая, что вооруженные столкновения приведут польскую нацию к исчезновению. Несмотря на это, они с большим почтением относились к участникам Январского восстания, осознавая вместе с тем тщетность вооруженных методов борьбы за независимость Польши. Помимо критики польского освободительного движения, варшавские позитивисты негативно оценивали и представителей консервативной польской аристократии, которые продолжали жить прошлым, романтизируя польские восстания и их участников, игнорируя в то же время потребности, стремления и желания нижестоящих слоев польского общества. Свои взгляды на насильственные способы борьбы за независимость польских земель варшавские позитивисты также выражали в мемуарах, письмах и литературных произведениях.

Abstract

An attempt has been made to determine the views of Warsaw positivists on the January Uprising. The author turns to literary works, letters, and memoirs of representatives of Warsaw positivism and concludes that the suppression of the uprising in 1863-1864 contributed significantly to the formation of the ideology of this philosophical movement. Positivists openly condemned the Polish liberation movement, believing that armed conflicts would lead to the disappearance of the Polish nation. Despite this, they held great respect for the participants of the January Uprising, simultaneously realizing the futility of armed methods in the struggle for the independence of Poland. In addition to criticizing the Polish liberation movement, Warsaw positivists negatively assessed representatives of the conservative Polish aristocracy who continued to live in the past, romanticizing Polish uprisings and their participants while ignoring the needs, aspirations, and desires of the lower strata of Polish society. Warsaw positivists also expressed their views on violent methods of fighting for the independence of Polish lands in memoirs, letters, and literary works.

Список литературы

1. Аснык А. Что причитать!.. 1877. URL: https://poezja.org/wz/Adam_As­nyk/207/Daremne_zale (дата обращения: 12.04.2022).

2. Рольф М. Польские земли под властью Петербурга: oт Венского конгресса до Первой мировой. М., 2020.

3. Хорев В. А. Восприятие России и русской литературы польскими писателями // Варшавские позитивисты о России и русской культуре. М., 2012. С. 59—71.

4. Asnyk A. Pod stopy krzyża. 1869. URL: https://wiersze.co/podstopy.htm (дата обращения: 13.04.2023).

5. Borkowska G. Jakie zagadki kryje w sobie jeszcze literatura polskiego pozytywizmu // Wiedza o literaturze i edukacja. Księga referatów Zjazdu Polonistów / red. T. Michałowska, Z. Goliński, Z. Jarosiński. Warszawa, 1996. S. 314—324.

6. Horodyński W. Rok 1863: opisanie wypadków powstania 1863 roku przez ich uczestnika, dotychczas żyjącego. Warszawa, 1916.

7. Janicka A. Pozytywizm — modernizacyjny impuls kultury polskiej // I Ogólnopolska Konferencja Naukowa Narodziny nowoczesnej świadomości. Młodzi pozytywiści warszawscy: Przegląd Tygodniowy 1866—1876. Edycja pierwsza: Obraz człowieka — rewizje, 5—6 grudnia 2014. Białystok, 2015. S. 51—61.

8. Kieżuń A. Powstanie styczniowe w powieści i cyklu opowiadań. Kilka obserwacji. Białystok, 2004.

9. Listy Adama Asnyka do Chłapowskich Oprac. Alicja Kędziora i Emil Orzechowski // Pamiętnik Literacki. Warszawa, 2020. S. 129—160.

10. Listy Bolesława Prusa. Warszawa, 2018.

11. Myśliński J. Ziemie polskie w dobie popowstaniowej (1864—1915). Kielce, 1997.

12. Orzeszkowa E. Listy. Warszawa ; Grodno, 1937. Т. 1.

13. Orzeszkowa E. Listy zebrane. Wrocław, 1958. T. 4.

14. Orzeszkowa E. Nad Niemnem. Warszawa, 2017.

15. Pieścikowski E. Bolesław Prus. Warszawa, 1977.

16. Prus B. Lalka. Warszawa, 2017.

17. Świętochowski A. Wspomnienia. Warszawa, 1966.

18. Tretiak J. Adam Asnyk jako wyraz swojej epoki. Kraków, 1922.

19. Żmigrodzka M. Pozytywizm Elizy Orzeszkowej. Warszawa, 1971.